بررسی کاربرد هوش مصنوعی در تربیت معلم: یک مرور نظام‌مند

پیشینه و اهداف: ظهور هوش مصنوعی به‌ عنوان نیرویی تحول‌آفرین، الگوواره سنتی آموزش را دگرگون ساخته و به‌ویژه نظام‌های تربیت معلم را با فرصت‌ها و چالش‌های نوین روبه‌رو کرده است. هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی کاربرد هوش مصنوعی در ارتقای روش‌ها و محتوای آموزشی دوره‌های تربیت معلم است. روش: مرور سیستماتیک بر اساس دستورالعمل‌های PRISMA انجام شد. مقالات منتشر شده بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ از پایگاه‌های داده ScienceDirect، Springer، IEEE و SID بازیابی شدند. پس از اعمال معیارهای ورود و خروج، ۲۷ مطالعه برای تجزیه و تحلیل انتخاب شدند.. یافته‌ها:  تحلیل مطالعات منتخب نشان داد که کاربرد هوش مصنوعی در تربیت معلم در پنج محور اصلی قابل طبقه‌بندی است: ۱) توسعه سواد هوش مصنوعی و صلاحیت‌های دیجیتال معلمان ۲) شخصی‌سازی یادگیری و بازخورد هوشمند ۳) استفاده از هوش مصنوعی مولد در تولید محتوا و طراحی تدریس ۴) ارزیابی عملکرد و شایستگی‌های تدریس با رویکرد داده‌محور ۵) چالش‌های اخلاقی و زیرساختی. نتایج تطبیقی نشان داد نظام‌های آموزشی پیشرو بر شایستگی‌های انتقادی و اخلاقی تمرکز دارند، در حالی‌که در کشورهایی مانند ایران توجه بیشتری به ابعاد فناورانه و زیرساختی معطوف است. نتیجه‌گیری: یافته‌ها بیانگر ظرفیت بالای هوش مصنوعی در بازآفرینی فرآیند تربیت معلم از طریق آموزش انطباقی، محتوای غنی و ارزیابی‌های دقیق است. با این حال، تحقق این ظرفیت نیازمند سرمایه‌گذاری در توسعه سواد هوش مصنوعی، تدوین چارچوب‌های اخلاقی و ایجاد زیست‌بوم آموزشی یکپارچه است. این پژوهش بر لزوم گذار از رویکرد ابزاری به رویکردی پداگوژیک و یکپارچه در سیاست‌گذاری‌های تربیت معلم تأکید دارد.