مطالعة تطبیقی سیاستگذاری آموزشی در زمینة عدالت آموزشی در دو کشور ایران و هند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

آموزگار، دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مطالعة تطبیقی سیاست‌گذاری آموزشی در زمینة عدالت آموزشی در دو کشور ایران و هند انجام شد. پژوهش از ﻧﻮع ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ-ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ بوده، و برای تجزیه و تحلیل داده­ها از روش بردی که شامل چهار مرحلة توصیف، تفسیر، همجواری و مقایسه است، استفاده کرده است. روش گردآوری داده­ها برای پاسخگویی به سؤالات با استفاده از مقالات معتبر علمی، وب‌سایت­های بین‌المللی مانند یونیسف، یونسکو و وزارت آموزش و پرورش کشورهای منتخب، ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‌ای، مقالات و پایان‌‌نامه‌ها بود. با استفاده از الگوی بردی و چارچوب پیشنهادی اسلامی‌ هرندی، کریمی و نادی (1398) بر اساس سه محور بسترسازی عادلانة توزیع منابع، بهره­مندی عادلانه از منابع و شایسته‌پروری داده­ها گردآوری و تحلیل شدند. یافته­ها نشان داد بیشترین شباهت بین هند و ایران مربوط است به وجود دورة پیش‌دبستانی در هر دو نظام، بهبود زیرساخت­ها و امکانات بهداشتی، طبقه‌بندی دانش­آموزان به تیزهوش و نخبه، ارزشیابی کیفی و کمی و وجود نابرابری­های جنسیتی در مدارس است. یافتة­ دیگر نشان داد نظام آموزشی هند منعطف­تر است و تصمیم­گیری­ها غیر متمرکز است. همچنین، رویکرد­های آموزشی در هند بیشتر اجتماعی‌محور و دلایل ترک تحصیل بیشتر فقر خانواده است؛ در حالی که در ایران رویکردهای آموزشی ماهیتی فرهنگی- اجتماعی دارند و علت ترک تحصیل دانش‌آموزان کمتر اقتصادی است. نتایج این تحقیق می­تواند به برنامه­ریزان و سیاستگذاران آموزشی در طراحی و تدوین برنامه­های مرتبط با عدالت آموزشی کمک کندد تا همة یادگیرندگان در همة مناطق کشور به طور عادلانه از فرصت­های آموزشی و تربیتی بهره­مند شوند.

کلیدواژه‌ها


اسلامی ‌هرندی، فاطمه، کریمی، فریبا، و نادی، محمدعلی (1398). شناسایی مؤلفه‌های عدالت آموزشی در آموزش و پرورش ایران. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 13(47)، 75-55.
آقازاده، احمد (1398). آموزش و پرورش تطبیقی. تهران: انتشارات سمت.
بابادعکاشه، زهرا، شریف، سیدمصطفی، و جمشیدیان، عبدالرسول (1389). تأمین وگسترش برابری فرصت­ها وعدالت آموزشی درآموزش وپرورش استان اصفهان. رفاه اجتماعی،10(37)، 305-287.
بنیاد ملی نخبگان (1390). بررسی مسألة جداسازی استعدادهای برتر از سایر دانش­آموزان در آرای صاحب­نظران کشور. اندیشکدة تعلیم و تربیت دالّ، (ایتان)، با همکاری گروه سیاستگذاری آموزش و پرورش سما.
تقی‌پور، حسین‌علی، کشاورز لشکناری، روح‌الله، و یوسف‌رشیدی، معصومه (1395). دورة پیش‌دبستانی گام اول پیشرفت تحصیلی. کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، باتومی گرجستان، 16/03/1395
جهانبخش، اورک (1394). تبیین و تحلیل مفهوم عدالت آموزشی و دلال‌‌های تربیتی آن در نظام تعلیم و تربیت ایران. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران، تهران.
دفتر تألیف کتب درسی (1392). راهنمای برنامة دورة پیش‌دبستانی. تهران: انتشارات مدرسه.
زارع، سمیه (1392). بررسی تطبیقی مشکلات آموزشی دختران در کشورهای ایران، پاکستان و هند. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.
سازمان پژوهش و برنامه­ریزی آموزشی (1397). مدرسة ما تقدیم می­کند؛ راهنمای عمل برنامة ویژة مدرسه (بوم). تهران: انتشارات شرکت چاپ و نشرکتاب­های درسی ایران.
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش (۱۳۹۰).شورای عالی آموزش و پرورش، شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت آموزش و پرورش (سند مشهد مقدس).
شورای آموزش عالی آموزش و پرورش (1397). آیین‌نامة ارزشیابی تحصیلی تربیتی دورة اول متوسطه، مصوب شانزدهمین جلسة کمیسیون معین شورای عالی آموزش و پرورش، تاریخ 4/7/1397.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1397). اساسنامة سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان، جلسة 813.  https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1344145
صفارحیدری، حجت، و حسین‌نژاد، رزا (1393). رویکردهای عدالت آموزشی، نگاهی به جایگاه عدالت آموزشی در سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش ایران. پژوهش‌نامة مبانی تعلیم و تربیت، 4(1)، 72-49.
غلامی‌پریزاد، اسکندر، غلامی‌پریزاد، الهه، پالیزبان، فاطمه، و غضنفری، زینب (۱۳۹۴). عدالت جنسیتی با بی‌عدالتی در نظام آموزشی استان ایلام. راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی، ۲(۲)، 44-35.
قاسمی اردهایی، علی، حیدرآبادی، ابوالقاسم، و رستمی، نیر (1390). زمینه‌های خانوادگی نابرابری فرصت‌های آموزشی مطالعة موردی: دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطة شهر اهر. جامعه شناسی مطالعات جوانان، 1(1)، 147-125.
کاکیا، لیدا (1388). بررسی تأثیر آموزش قبل از دبستان بر درک مطلب و سرعت خواندن در پایة اول ابتدایی مدارس قم در سال تحصیلی 85-84 ، مدارس کارآمد، 3(7). 111-104.
گهرنیک، موسی (1390). بررسی تطبیقی ساختار و شیوه­های مدیریت مراکز پیش‌دبستانی در ایران، ژاپن و هندوستان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی (1401). آسیب‌شناسی وضعیت بهداشت مدارس در ایران. دفتر مطالعات اجتماعی (گروه سلامت)، تهران.
معافی، محمود (2009). آموزش و پرورش و برنامة درسی در هند. برگرفته از. http://www.daneshnamehicsa.ir/userfiles/file/article/8_3_92_Dr_Moafi_india.pdf