اثربخشی مدل‌های مدیریت مدارس موفق: یک مطالعۀ تطبیقی

پیشینه و اهداف: اهمیت مدیران و نقش خطیری که برای ارتقای کیفیت و اثربخشی مدارس ایفا میکنند، برکسی پوشیده نیست. اگر مدیران و رهبران آموزشی دارای دانش و مهارتهای کافی در بهسازی و توسعه جامعه باشند، بدون تردید، نظام آموزشی نیز از کارایی و اعتبار بالایی برخوردار خواهد بود، لذا این پژوهش در صدد است تا ﺑـﺎ مطالعۀ ﻣﻘﺎﻻت و ادﺑﯿﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ و استفاده از داده‌های موجود، در پروژه بین‌المللی مدیریت موفق مدارس (PPSSI)، ویژگی‌ها، فرآیندها و مدل های موفقیت مدیران را مورد بررسی قرار دهد. روش­ها: روش مورد استفاده در پژوهش حاضر، روش تطبیقی )الگوی جورج بردی( است. جامعه آماری شامل کلیه مقالات منتشر شده در پایگاه رسمی پروژه PPSSI در دانشگاه ناتینگهام انگلستان بود که در این پژوهش، 24 مقاله مرتبط با ویژگی‌های مدیران مدارس موفق که در سه کشور انگلستان، استرالیا و ایالات متحده انجام شده بود به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و با روش تحلیل محتوای کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته­ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که کشورهای مورد مطالعه تشابهاتی در خصوصیات و رفتار مدیران مدارس موفق دارند از جمله: استفاده از الگوی رهبری توزیعی، مشارکتی و الگوی مبتنی بر آموزش، برنامه‌ریزی در جهت ارتقای کیفیت تدریس معلمان، غنی‌سازی برنامه درسی، مهارت ایجاد روابط قوی، شجاعت و آمادگی برای روبه‌رو شدن با چالش، صداقت، احترام به کارکنان، خوشبینی، تعهد و مهربانی. تفاوت‌های قابل مشاهده تأثیر‌گذار بر موفقیت مدیران مدارس موفق در کشورهای منتخب نیز شامل اهداف ملی و سیاست‌های خاص کشورها در آموزش و پرورش، ساختار و سیستم‌های بودجه، تفاوت‌های سیاسی و فرهنگی، میزان تمرکز‌زدایی آموزشی، فشارهای نظارتی خارج از مدرسه و رویکردهای آماده‌سازی مدیران بود. بحث و نتیجه­گیری:  نتایج بررسی مقالات داد که هیچ ‌یک از الگوهای رهبری در مطالعات PPSSI به‌تنهایی غالب نیست ولی در بین الگوهای استخراج شده، تشابهاتی در خصوصیات و رفتار مدیران مدارس موفق که موجب اثربخشی و کارایی مدارس تحت مدیریت آن‌ها می باشد، وجود دارد. نتایج پژوهش نشان داد که موفقیت مدارس تا حد زیادی به رهبری مؤثر، مهارت‌های ارتباطی و رویکرد مشارکتی مدیران وابسته است. توجه به این ویژگی‌ها در انتخاب و آموزش مدیران می‌تواند به ارتقای کیفیت آموزش و بهبود عملکرد مدارس کشور کمک کند.